Zinde Yaşam Platformunuz
Safra Taşı Neden Oluşur?
Safra taşları, safra kesenizde genellikle kolesterol veya bilirubinden oluşan çakıl benzeri, sert materyalden parçalardır. Safra taşlarının boyutları kum tanelerinden golf topuna kadar değişebilir. Safra kesesi büyük bir adet safra taşı yapabileceği gibi, yüzlerce küçük taş veya hem küçük hem de büyük taşlar yapabilir.
Safra taşı, safra yolarındaki safra kanallarını tıkadığında, safra kesesi taşı, sağ üst karın bölgesinde ani ağrıya neden olabilir. Bu ağrıya safra kesesi atağı veya bilayer (safra) kolik denir. Belirtileriniz devam eder ve tedavi edilmezse, safra kesesi taşları ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Bununla birlikte, safra taşlarının çoğu tıkanıklığa neden olmaz ve ağrısızdır ki bunlara “sessiz” safra taşı adı verilir. Sessiz safra taşları genellikle tıbbi tedaviye ihtiyaç duymaz.
Safra Taşı Tipleri
İki ana safra taş tipi bulunur:
· Kolesterol Taşları
· Pigment Taşları
Kolesterol taşları genellikle sarı-yeşil renktedir ve çoğunlukla sertleşmiş kolesterolden meydana gelir. Bazı ülkelerde, kolesterol taşları safra taşlarının yaklaşık yüzde 75'ini oluşturur.
Pigment taşları koyu renklidir ve bilirubinden oluşur. Bazı insanlar her iki taş türünün karışımına sahiptir.
Doktorlar safra taşı için ‘kolelitiazis’ sözcüğünü kullanır.
Safra Yolu Nedir?
Safra kesesi ve safra kanallarından oluşan safra yolunuz safra salgısını serbest bırakarak sindirime yardımcı olur.
Safra kesesi, safrayı depolayan ve sağ üst karnınızda, karaciğerinizin altında bulunan küçük ve armut biçimli bir organdır.
Safra yolunuzun safra kanalları arasında hepatik kanallar, ortak safra kanalı ve kistik kanal bulunur. Safra kanalları ayrıca karaciğer ve pankreastan atık ve sindirim sularını oniki parmak bağırsağına taşır.
Karaciğeriniz çoğunlukla kolesterol, safra tuzları ve bilirubinden oluşan safra üretir. Safra keseniz safrayı gerekene kadar saklar. Yemek yediğinizde vücudunuz, safra kesenize, yiyeceklerle karıştırmak üzere, safrayı oniki parmak bağırsağına boşaltması için işaret verir. Safra kanalları safrayı, safra kesenizden oniki parmak bağırsağına taşır.
Safra Taşı Kimlerde Daha Sık Görülür?
Bazı gruplarının safra taşı geliştirme riski diğerlerinden daha yüksektir.
· Kadınların safra taşı geliştirmesi erkeklerden daha fazladır. Hamilelik, hormone replasman tedavisi veya doğum kontrol hapları nedeniyle vücutlarında ekstra östrojen bulunan kadınların safra taşı üretmesi daha olası olabilir.
· Yaşlı insanların safra taşı geliştirmesi daha olasıdır. Yaşlandıkça, safra taşı geliştirme riskiniz artar.
· Ailede safra taşı öyküsü olan kişilerin riski daha yüksektir.
Bazı Sağlık Problemleri
Aşağıdaki sağlık durumlarından birine sahipseniz safra taşı geliştirmeniz daha olasıdır:
· Siroz, karaciğerinizin kronik veya uzun süreli yaralanma nedeniyle yavaşça fonksiyonunu kaybettiği ve çalışmayı bıraktığı bir durum
· Safra kanallarındaki enfeksiyonlar, aynı zamanda safra taşlarının bir komplikasyonu da olabilir
· Hemolitik anemiler, orak hücreli anemi gibi kırmızı kan hücrelerinin sürekli olarak parçalandığı durumlar
· Crohn hastalığı gibi besinlerin normal emilimini etkileyen bazı bağırsak hastalıkları
· Yüksek trigliserit seviyeleri
· Düşük HDL kolesterol
· Safra taşı komplikasyonları riskini artıran metabolik sendrom
· Diyabet (şeker hastalığı) ve insülin direnci
Diyet ve Kiloyla İlgili Sorunlar
Şu gibi kilo problemleri durumunda da safra taşı geliştirmeniz daha olasıdır:
· Obezite, özellikle kadınlarda
· Hızlı kilo kaybı yaşayanlar, obezite cerrahisi gibi
· Kalori ve işlenmiş karbonhidratlardan yüksek, liften düşük diyetlerde
Safra Taşının Yol Açtığı Sağlık Sorunları
Safra taşı komplikasyonları şunları içerebilir:
· safra kesesi iltihabı
· safra kesesi, safra kanalları veya karaciğerde ciddi hasar veya enfeksiyon
· safra taşı tıkanması nedeniyle pankreas iltihabı olan safra taşı pankreatiti
Birçok insanın komplikasyonları (safra taşlarının yol açtığı sağlık sorunları) olana kadar safra taşı için herhangi bir belirti göstermezler.
Tedavi edilmezse, safra taşları ölümcül olabilir. Safra taşı tedavisi genellikle safra taşı cerrahisini içerir.
Safra Kesesi Atağında Acil Tedavi
Safra kesesi atağı sırasında veya sonrasında bu belirtileri yaşıyorsanız derhal bir doktora görünün:
· Karın bölgesinde birkaç saat süren ağrı
· Mide bulantısı ve kusma
· Ateş - düşük dereceli ateş bile - veya titreme
· Sarılık (cildinizin veya gözlerinizin beyazlarının sarımsı rengi)
· Çay renkli idrar ve açık renkli dışkı
Bu belirtiler safra kesesi, karaciğer veya pankreasta ciddi bir enfeksiyon veya iltihaplanma belirtisi olabilir.
Safra taşı semptomları, hepsi bir doktor tarafından en kısa sürede tedavi edilmesi gereken apandisit, ülser, pankreatit ve gastroözefageal reflü hastalığı gibi diğer durumların semptomlarına benzer olabilir.
Safra kanallarınız tıkanırsa safra taşı komplikasyonları oluşabilir. Tedavi edilmediği takdirde, safra kanallarının veya pankreatik kanalın tıkanması ölümcül olabilir.
'Safra Taşı' konusunun tamamı için aşağıdaki linkleri tıklayın:
Safra Taşı Belirtileri Nelerdir?