UA-168268421-2
top of page

Zona Nedir?

lung.png

Zona, sinir hücrelerinizi etkileyen bir hastalıktır. Hastalık, isilik ve kabarcıkların yanısıra yanma, vurucu tarzda şiddetli ağrı, karıncalanma ve/ veya kaşıntıya neden olabilir.


Çocukken su çiçeği olduğunuzu hatırlayabilirsiniz. Zona aynı virüs, suçiçeği-zoster virüsü nedeniyle olur. Suçiçeği iyileştikten sonra, virüs bazı sinir hücrelerinde yaşamaya devam eder. Genellikle etkin değildir, o yüzden orada olduğunu bile bilmezsiniz.


Aslında, yetişkinlerin çoğu vücutlarında suçiçeği-zoster virüsü ile yaşar ve asla zona almaz. Ancak her üç yetişkinden biri için virüs tekrar aktif hale gelecektir. Ancak bu kez başka bir su çiçeği vakasına neden olmak yerine, virüs, bu kez zona geliştirir. Araştırmacılar virüsün pasif halinden aktif hale hangi nedenle geçtiğini tam olarak anlayabilmiş değiller.


Zona hastalığı, altta yatan başka bir hastalığınız olduğu anlamına gelmez.

Zona Nasıl Oluşur?

Su çiçeği geçiren herkesin vücudunda suçiçeği-zoster virüsü ve dolayısıyla zona olma riski vardır. Şu anda, kimin hastalığa yakalanacağını bilmenin bir yolu yok. Ancak, bazı şeyler bu hastalığın kapılmasını daha olası hale getirir:

  • İlerlemiş yaş. Yaşlandıkça zona olma riskiniz artar. İnsanlar yaşlandıkça enfeksiyonlarla mücadele      etmekte daha zorlanabilirler. Tüm zona vakalarının yaklaşık yarısı 60 yaş ve üstü erişkinlerde görülür. Zona olma şansı 70 yaşına kadar çok daha yükselmiştir.

  • Enfeksiyonlarla mücadelede sorun. Bağışıklık sisteminiz vücudunuzun enfeksiyonlara yanıt veren kısmıdır. Yaş bağışıklık sisteminizi etkileyebilir. Bir HIV enfeksiyonu, kanser, kanser tedavileri, çok      fazla güneş veya organ nakli ilaçları da aynı etkiyi yaratırlar. Stres veya soğuk algınlığı bile bağışıklık sisteminizi kısa bir süre için zayıflatabilir. Bunların hepsi sizi zona riski altında bırakabilecek nedenlerdendir.

Zona Bulaşıcı mıdır?

Zona bulaşıcı değildir. Birinden bu hastalığı kapmazsınız. Ancak, zona hastalığı olan bir kişiden su çiçeği kapabilirsiniz. Bu yüzden, hiç su çiçeği geçirmediyseniz, zona olan herkesten uzak durmaya çalışın.


Zona hastalığınız varsa, su çiçeği olmayan veya zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olabilecek herhangi bir kişiden uzak durmaya çalışın.

Zona Belirtileri Nelerdir?

Zona genellikle vücudun veya yüzün sadece bir tarafında ve her yerden ziyade küçük bir alanında gelişir. Zona için en yaygın yer ve şekil, belinizin tek bir tarafında dolaşan bant halindedir.


Çoğu insan aşağıdaki zona belirtilerinden bazılarına sahiptir:

  • Cildin yanması, karıncalanması veya uyuşması

  • Hasta hissetme - titreme, ateş, mide bulantısı veya baş ağrısı

  • Sıvı dolu kabarcıklar

  • Dokunmaya duyarlı cilt

  • Hafif kaşıntıdan, güçlü ağrıya kadar belirtiler

Zonanın geliştiği yere bağlı olarak, kişide hıçkırık veya hatta görme kaybı gelişebilmesi mümkündür.


Bazı insanlar için zona belirtileri hafiftir. Bu sadece kaşıntı şeklinde olabilir. Ancak bazıları için ise zona, en hafif esintide bile hissedilebilecek kadar yoğun bir ağrıya neden olabilir.

Zona Ne Kadar Sürer?

Zona vakalarının çoğu 3 ila 5 hafta sürer. Şu şekilde bir davranış kalıbını takip eder:

  • İlk işaret genellikle yanma veya karıncalanma tarzında ağrıdır; bazen vücudun bir tarafında uyuşma veya kaşıntı içerir.

  • Derideki karıncalanma veya yanma hissinden 1 ila 5 gün sonra, kırmızı bir döküntü ortaya çıkar.

  • Birkaç gün sonra döküntü, sıvı dolu kabarcıklara dönüşecektir.

  • Bundan yaklaşık bir hafta ila 10 gün sonra, kabarcıklar kurur ve kabuklanır.

  • Birkaç hafta sonra kabuklar temizlenir.

Çoğu insan sadece bir kez zona geçirir. Ancak, bir kereden fazla geçirmek de mümkündür.


Uzun Süreli Ağrı ve Diğer Kalıcı Sorunlar


Zona döküntüsü ortadan kalktıktan sonra, bazı insanlar ‘post herpetik nevralji’ adı verilen devam eden ağrı sorunu ile başbaşa kalabilir. Ağrı, döküntünün olduğu bölgede hissedilir. Bazı insanlar için post herpetik nevralji, zonanın en uzun ömürlü ve en kötü kısmıdır. Zona geliştirdiğiniz zaman ne kadar yaşlıysanız, post herpetik nevralji geliştirme riskiniz o kadar artar.


Post herpetik nevralji ağrısı depresyon, anksiyete (kaygı), uykusuzluk ve kilo kaybına neden olabilir. Post herpetik nevralji 'li bazı insanlar giyinme, yemek pişirme ve yemek yeme gibi günlük aktivitelerini yapmakta zorlanırlar. Bu sorunlardan herhangi birine sahipseniz doktorunuzla konuşun.


Post herpetik nevralji için yardımcı olabilecek ilaçlar vardır. Steroidler ağrıyı azaltabilir ve hastalandığınız zamanı kısaltabilirler. Analjezikler (ağrı kesiciler), antidepresanlar ve antikonvülzanlar da ağrıyı azaltabilir. Genellikle post herpetik nevralji zamanla iyileşir.


Bazı insanlar zona temizlendikten sonra devam eden başka problemler yaşar. Örneğin, zonanın neden olduğu kabarcıklar enfekte olabilir. Ayrıca bir yara izi bırakabilirler. Bu bölgeyi temiz tutmak ve kabarcıkları kaşımamaya çalışmak önemlidir. Doktorunuz gerekirse antibiyotik tedavisi reçete edebilir.


Yüzünüzde kabarcıklar fark ederseniz derhal doktorunuza görünün - bu acil bir sorundur. Gözün yakınında veya içindeki kabarcıklar kalıcı göz hasarına veya körlüğe neden olabilir. İşitme kaybı, yüzün kısa süreli felci veya çok nadiren beynin şişmesi (ensefalit) de ortaya çıkabilir.


Döküntünüz var mı? Doktora gidin


Zona olabileceğinizi düşünüyorsanız, mümkün olan en kısa sürede doktorunuzla konuşun. Döküntü başladıktan sonra en geç 3 gün içinde doktorunuzu görmeniz önemlidir. Doktor, rahatsızlığın zona olup olmadığını doğrular ve bir tedavi planı yapabilir. Bağışıklık sistemini zayıflatan bir durumunuz varsa, doktorunuz size bir zona testi yapabilir. Zona testi, doktorların döküntü olmayan insanlarda zonayı teşhis etmesine de yardımcı olabilir.


Zona için bir tedavi olmamasına rağmen, virüse karşı savaşan ilaçlarla erken tedavi, kabarcıkların daha hızlı kurumasına ve şiddetli ağrıyı sınırlamasına yardımcı olabilir. Zona genellikle evde tedavi edilebilir. 


Zona hastalığı olan kişilerin bir hastanede kalması nadiren gerekir.

Zona Aşısı Olunmalı mı?

Zona aşısı güvenli ve kolay olmakla birlikte, sizi zona ve post herpetik nevraljiye karşı koruyabilir. 50 yaş ve üstü sağlıklı yetişkinler zona aşısı ile aşılanmalıdır. Bu aşı, 2 ila 6 ay arayla iki doz halinde verilir.


İlk dozu aldıktan 2 ila 6 ay sonra ikinci dozu yaptırmaya çalışmalısınız. İlk dozu almanızın üzerinden 6 aydan uzun bir süre geçtiyse, ikinci dozu mümkün olan en kısa sürede yaptirmalısınız. Bu durumda ilk dozu tekrar almanıza gerek yoktur.


Zona aşısını, zona geçirmiş olsanız veya su çiçeği geçirip geçirmediğinizi hatırlamasanız bile yaptırmalısınız. Bununla birlikte, ateşiniz veya hastalığınız varsa, bağışıklık sisteminizin zayıflaması veya daha önce olduğunuz zona aşısına karşı alerjik reaksiyon geliştirmiş olmanız halinde tekrar dozu yaptırmamalısınız. Ne yapacağınızdan emin değilseniz bu konuda doktorunuza danışın.


Zona aşısını doktorunuzun ofisinde veya bazı eczanelerden yaptırabilirsiniz.


Zona Hakkında Ne Yapabilirsiniz?


Zona hastalığınız varsa, kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olabilecek bazı ipuçları:

  • Bol dinlenin ve dengeli yemekler yiyin.

  • Esneme veya yürüme gibi basit egzersizler deneyin. Yeni bir egzersiz rutinine başlamadan önce doktorunuza danışın.

  • Ağrıyı hafifletmek ve kabarcıkların kurumasına yardımcı olmak için kabarcıklarınıza serin bir bez uygulayın.

  • Zihnini acınızdan uzaklaştıran şeyler yapın. Örneğin, TV seyredin, okuyun, arkadaşlarınızla konuşun, dinlendirici müzik dinleyin veya sevdiğiniz bir hobi üzerinde çalışın.

  • Stresten kaçının. Stres hali, ağrıyı daha da kötüleştirebilir.

  • Gevşek, doğal elyaf giysiler giyin.

  • Cildinizi rahatlatıp yatıştırmayacağını görmek için yulaf ezmesi banyosu veya kalamin losyonunu deneyin.

  • Ağrınızla ilgili duygularınızı aileniz ve arkadaşlarınızla paylaşın. Yaşadıklarınızı içinizde tutmayıp başkalarıyla paylaşmak ağrı yönetiminde yardımcı olabilir.

Ayrıca, virüsün yayılmasını şu yollarla sınırlayabilirsiniz:

  • Döküntüleri kapalı tutmak

  • Döküntüye dokunmamak veya kaşımamak

  • Ellerinizi sık sık yıkamak

bottom of page