Zinde Yaşam Platformunuz
Gıda Zehirlenmesi Nedir?
Gıda kaynaklı hastalık olarak da adlandırılan gıda zehirlenmesi, sindirim sisteminizin yiyecek veya içeceklerle bulaşan bir enfeksiyonu veya tahrişidir . Çoğu gıda zehirlenmesinin nedeni virüsler , bakteriler ve parazitler olsa da zararlı kimyasallar da gıda zehirlenmesine neden olabilir .
Besin zehirlenmesi sıklıkla akuttur, yani aniden olur ve kısa sürer. Çoğu gıda zehirlenmesi vakası bir haftadan az sürer ve çoğu kişi tedavi görmeden kendiliğinden iyileşir. Bazı durumlarda, gıda zehirlenmesi daha uzun sürebilir veya ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Gıda Zehirlenmesi Ne Kadar Yaygındır?
Her yıl, ülkemizde onbinlerce ve dünyada milyonlarca insan gıda zehirlenmesine maruz kalmaktadır. Gıda zehirlenmesi aynı zamanda ölümlere neden olmaktadır.
Gıda Zehirlenmesi İçin Kimler Risk Altındadır?
Gıda zehirlenmesine konusunda herkes risk altında olsa da, aşağıdakiler gibi bazı kişilerin diğerlerinden daha fazla gıda zehirlenmesi olasılığı vardır:
• Bebekler ve çocuklar
• Hamile kadınlar ve karnındaki bebekleri
• Yaşlı yetişkinler
• Bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar
Bu gruplardaki kişilerin ciddi semptomları veya yiyecek zehirlenmesi komplikasyonları olma olasılığı daha yüksektir. Gıda güvenliği, bu gruplardaki insanlar için özellikle önemlidir.
Gıda Zehirlenmesinin Sebep Olduğu Durumlar Nelerdir?
Bazı durumlarda, gıda zehirlenmesi dehidrasyona (susuzluk) , Hemolitik Üremik Sendroma veya diğer komplikasyonlara neden olabilir. Ancak, ciddi komplikasyonlar nadirdir. Çoğu durumda, gıda zehirlenmesi kısa bir süre sürer ve çoğu insan komplikasyon gelişmeden iyileşir.
Dehidrasyon (Susuzluk)
Dehidrasyon gıda zehirlenmesinin en sık görülen komplikasyonudur. Gıda zehirlenmesi kusmanıza veya ishalin ortaya çıkmasına neden olduğunda , vücudunuz sıvılarını ve elektrolitleri kaybeder . Bu sıvıları ve elektrolitleri tekrar yerine koymazsanız vücudunuz susuz kalabilir. Susuz kalması, vücudunuzun düzgün çalışması için yeterli sıvı ve elektrolitten yoksun olduğu anlamına gelir.
Dehidrasyon özellikle çocuklarda, yaşlılarda ve bağışıklık sistemi zayıflamış insanlarda tehlikelidir. Susuz kalmışsanız, ciddi sağlık problemlerini önlemek için hemen bir doktora görünmelisiniz. Tedavi edilmediğinde, dehidrasyon organ hasarı, şok, koma ve hatta ölüm gibi sonuçlara yol açabilir .
Hemolitik Üremik Sendrom (HUS)
Hemolitik Üremik Sendrom (HUS), kırmızı kan hücreleri tahrip olduğunda ve böbreklerin filtreleme sistemini tıkadığında meydana gelen bir böbrek hastalığıdır. Böbrekleriniz çalışmayı keserse, akut böbrek hasarı - ani ve geçici böbrek fonksiyon kaybı – yaşarsınız .
Diğer Komplikasyonlar
Gıda zehirlenmesi bazı durumlarda aşağıdakiler gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir :
Hamilelik sırasındaki sağlık sorunları ve Hamilelik komplikasyonları
: Bazı gıda zehirlenmeleri hamilelik sırasında dehidrasyon gibi komplikasyonlara neden olabilir veya fetüsü etkileyebilir. Örneğin, Listeria adı verilen bir bakteri tarafından gelişebilecek bir gıda zehirlenmesi düşük veya ölü doğuma sebebiyet verebilir.
Guillain-Barre Sendromu
: (En yaygın olarak Campylobacter Jejuni sebeplidir) Bakteriler veya virüslerin neden olduğu gıda zehirlenmesinden sonra ortaya çıkabilir .
Çeşitli bakteri, virüs veya parazitlerin neden olduğu gıda zehirlenmesinden sonra oluşabilen
İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS)
.
Botulizm kaynaklı solunum problemleri
- Bazı Clostridium türleri ve bazı balık ve kabuklu deniz ürünlerinin yol açabileceği ve nadir görülen, sinir sistemini ve nefes almanızı sağlayan kasları etkileyerek felç edebilen bir komplikasyondur .
Reaktif Artrit
: Campylobacter Jejuni ve Salmonella dahil bazı bakteriler, virüsler ve parazitler, gıda zehirlenmesi sonrasında oluşabilir .
Gıda Zehirlenmesinin Nedenleri
Çoğu gıda zehirlenmelerine mikroplu enfeksiyonlar – virüsler , bakteriler , parazitler - yol açar. Zararlı kimyasallar da bazı gıda zehirlenmelerinin nedenidir .
Mikroplar, gıda yetiştirilirken, toplanırken veya kesilir, işlenir, saklanır, sevk edilir veya hazırlanırken herhangi bir zamanda yiyeceğe yerleşip üreyebilir .
Bazı zararlı mikroplar, onları satın aldığınızda gıdalarda zaten mevcut olabilir .
Mikrop içerebilen yiyecekler arasında :
Taze ürünler
Çiğ veya az pişmiş et, kümes hayvanları ve yumurtalar
Pastörize edilmemiş süt ürünleri ve meyve suları
Balık ve kabuklu deniz ürünleri
İnsanların elle hazırladığı gıdalar, bazen dilimlenmiş et, salata ve kesilmiş meyve, sandviç ve unlu mamuller gibi “şarküteri yemekleri”.
Sosisli sandviç veya şarküteri eti gibi işlenmiş ve tüketime hazır etler
Düzgün konserve edilmemiş veya kapatılmamış yiyecekler
Sığır eti, kümes hayvanları, deniz ürünleri ve yumurta gibi çiğ yiyecekleri başka yiyeceklerden ayrı tutmazsanız, çiğ yiyeceklerden gelen mikroplar diğer yiyeceklere yayılabilir. Mikroplar ayrıca çiğ yiyeceklerden ellerinize, mutfak gereçlerine, kesme tahtalarına ve yiyecek hazırlama sırasında mutfak yüzeylerine de yayılabilir. Ellerinizi, kapları, kesme tahtalarını ve yüzeyleri çiğ gıdalarla temas ettikten sonra tamamen yıkamazsanız, mikropları diğer gıdalara dağıtabilirler.
Ellerinizi çiğ yiyeceklerle temas ettikten sonra tamamen yıkamazsanız, mikroplar diğer yiyeceklere yayılabilir.
Yiyeceklerde mikrop oluşumunu öldürmek veya yavaşlatmak için adımlar atmazsanız, mikroplar gıda zehirlenmesine neden olabilir. İnsanlar yiyecekleri iyice pişirmezler, pişmiş yiyecekleri sıcak tutmazlarsa veya bozulabilecek yiyecekleri derhal soğutmaz veya dondurmazlarsa mikroplar çoğalabilir.
Dışkıda bulunan mikroplar veya enfekte olmuş kişilerin kusmaları da yiyeceğe bulaşıp , yayılabilir ve besin zehirlenmesine neden olabilir. İnsanlar, özellikle tuvaleti kullandıktan , bebek bezini değiştirdikten sonra ve yiyecek ve içecek hazırlamadan önce ellerini iyice yıkamak istemiyorsa, bu mikropları yiyecek ve içeceklere yayabilir.
Hangi Mikroplar Gıda Zehirlenmesine Neden Olur?
Virüsler
Virüsler vücudunuzdaki normal hücreleri istila eder. Birçok virüs insandan insana bulaşabilen enfeksiyonlara neden olur.
Su, virüs bulaşmış insanların dışkılarıyla temas ederse, virüsler bu suyu kontamine edebilir (kirletir). Kirlenmiş su, virüsü yiyeceklere yayabilir. Örneğin, kirli suyun ürünü sulamak veya yıkamak için kullanılması durumunda, virüs ürüne yayılabilir. Benzer şekilde, kirli suda yaşayan kabuklu deniz ürünleri bir virüs içerebilir.
Virüs bulaşmış kişiler yiyecekleri hazırlar veya kullanırlarsa, virüsü yiyeceklere yayabilirler .
Gıda zehirlenmesine neden olan yaygın virüsler arasında Norovirus ve Hepatit A bulunur .
Bakteriler
Bakteriler , enfeksiyon veya hastalığa neden olabilen minik organizmalardır. Bakteriler vücudunuza kontamine (kirlenmiş) yiyecek veya su ile girebilir.
Yiyecek sıcaklığı 40 ila 140 derece arasında olduğunda bakteri hızla büyür. Yiyecekleri buzdolabında veya derin dondurucuda 40 dereceden daha soğuk tutmak bakteri üremesini yavaşlatabilir veya durdurabilir. Yiyecekleri iyice pişirmek sıklıkla bakterileri öldürür.
Aşağıdakiler dahil olmak üzere birçok bakteri türü yiyecek zehirlenmesine neden olabilir :
Bazı Salmonella tipleri
Yaygın C. Perfringens ve daha az yaygın C. Botulinum dahil olmak üzere bazı Clostridium tipleri, botulism denilen bir hastalığa neden oluyor
C. Jejuni dahil olmak üzere belirli Campylobacter türleri
Stapylococcus Aureus
Escherichia Coli E. coli olarak da adlandırılır
Vibrio Link in belirli türleri
Listeria
Parazitler
Parazitler, diğer organizmaların içinde yaşayan küçük organizmalardır. Parazitler vücudunuza yiyecek veya su ile girerek sindirim sisteminize yerleşebilir . Gelişmiş ülkelerde paraziter enfeksiyonlar nadir olup gelişmekte olan ülkelerde daha yaygın görülmektedir .
Gıda zehirlenmesine neden olan parazitlere aşağıdaki örnekler verilebilir :
Toxoplasma Gondii : toxoplasmosis denilen bir hastalığa neden olur
Giardia
Cryptosporidiosis veya Crypto denilen bir hastalığa neden olan Cryptosporidium
Gezgin İshali (Traveler’s Diarhea)
Gelişmekte olan ülkelere seyahat eden kişilerde, gezgşin ishali (travleres diarrhea) gelişebilir . Bakteriler, parazitler veya virüslerle kontamine (kirlenmiş) yiyecek veya içecek suların tüketimi gezgin ishaline neden olur. Gezgin ishali en çok akut olmasına rağmen, bazı parazitler daha uzun süren ishale neden olabilir .
Zararlı Kimyasallar ve Gıda Zehirlenmesi
Aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı gıdalarda zararlı kimyasallar bulunabilir :
Algler veya bakteriler tarafından üretilen toksinler içeren balık ve kabuklu deniz ürünleri
Bazı yabani mantar türleri
Büyük miktarda kimyasal böcek ilacı içeren ve yeterince yıkanmamış ürünler
Bu konularla da ilgilenebilirsiniz: