Zinde Yaşam Platformunuz
Akciğerler Nasıl Çalışır?
Akciğerleriniz, vücudunuzun havadan oksijen almasına izin veren, göğsünüzde bir çift piramit şeklinde organdır. Süngerimsi bir dokuya sahip ve pembemsi-gri renktedirler. Akciğerler nefes alırken vücuda oksijen verir ve nefes verirken vücuttan karbondioksit gönderir. Karbondioksit, vücudun hücreleri tarafından üretilen atık bir gazdır.
Solunum sürecine soluma denir. Nefes verme sürecine ekshalasyon denir. Nefes almak yaşamın hayati bir işlevidir. Akciğerler kana oksijen ekler ve gaz değişimi denilen bir işlemle karbondioksiti uzaklaştırır.
Akciğerlere ek olarak, solunum sisteminiz solunum yollarını, kasları, kan damarlarını ve nefes almayı mümkün kılan dokuları içerir. Beyniniz, vücudunuzun oksijen ihtiyacına dayanarak nefesinizi kontrol eder.
Sağlıklı bir yaşam tarzı akciğer hasarı ve hastalığının önlenmesine yardımcı olabilir.
Solunum Nasıl Gerçekleşir?
Nefes almak iki aşamayı içerir: nefes almak ve nefes vermek. Akciğerleriniz oksijen verir ve gaz değişimi denilen bir işlemle kanınızdaki karbondioksiti temizler. Gaz değişimi, alveolleri çevreleyen kılcal damarlarda meydana gelir, burada solunan oksijen dolaşım sistemine girer ve kandaki karbondioksit akciğerlere salınır ve ardından solunumla dışarı atılır. Nefes almada sorun yaşıyorsanız, gaz değişim mekanızması aksayarak, ciddi sağlık problemleri riskinizi artırabilir.
Nefes Almak - Akciğerler Nasıl Çalışır?
Nefes aldığınızda veya havayı soluduğunuzda, diyaframınız kasılır ve aşağı doğru hareket eder. Bu, göğüs boşluğunuzdaki boşluğu arttırır ve ciğerleriniz bu alana doğru genişler. Kaburgalarınız arasındaki kaslar ayrıca göğüs boşluğunun genişlemesine yardımcı olur. Nefes aldığınızda göğüs kafenizi hem yukarı hem dışa doğru çekmeye çalışırlar.
Akciğerleriniz genişledikçe, burnunuzdan veya ağzınızdan hava emilir. Hava, soluk borunuzdan aşağıya ve ciğerlerinize doğru hareket eder. Bronşiyal tüplerinizden geçtikten sonra hava alveollere veya hava keselerine doğru ilerler.
Gaz Takası - Akciğerler Nasıl Çalışır?
Havadaki oksijen, alveollerin çok ince duvarları aracılığıyla çevredeki kılcal damarlar içinde bulunan kana geçer. Aynı zamanda, karbondioksit kılcal damarlardan hava keselerine doğru hareket eder. Bu, karbondioksitin oksijene değişimi işlemine gaz takası veya değişimi denir. Kanınızdaki oksijen, kırmızı kan hücrelerinin içindeki hemoglobin adlı bir protein tarafından depolanır.
Oksijen bakımından zengin kan akciğerlerden, pulmoner venler aracılığıyla kalbin sol tarafına taşınır. Kalbin sol tarafı bu ‘temiz kan’ı vücudun geri kalanına pompalar. Burada, kırmızı kan hücrelerindeki oksijen, kan damarlarından çevre dokulara hareket eder.
Karbondioksit vücudun hücrelerinden salınırken kan dolaşımında kalbe doğru ilerler. Karbondioksit bakımından zengin olan kan, daha sonra kalbin sağ tarafından pulmoner arterden akciğerlere akar, burada gaz değişimi gerçekleşir.
Nefes Vermek - Akciğerler Nasıl Çalışır?
Nefes alıp verdiğinizde veya solurken, diyaframınız ve kaburga kaslarınız gevşer ve göğüs boşluğundaki alanı azaltır. Göğüs boşluğu küçüldükçe, bir balondan havanın salınmasına benzer şekilde ciğerleriniz söner. Aynı zamanda, karbondioksit bakımından zengin hava ciğerlerinizden ön borudan akar ve ardından burnunuzdan veya ağzınızdan dışarı çıkar.
Akciğer hastalığınız yoksa veya fiziksel aktivite yapmıyorsanız, nefes almak bedeniniz için hiç bir çaba gerektirmez. Fiziksel olarak aktif olduğunuzda, karın kaslarınız kasılır ve diyaframınızı akciğerlerinize normalden daha fazla bastırır. Bu hareket, havayı hızla ciğerlerden dışarı atar.
Beyin, Solunumu Nasıl Kontrol Eder?
Nefes almanız genellikle herhangi bir düşünce gerektirmez, çünkü istemsiz sinir sistemi olarak da adlandırılan otonom sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Otonom sinir sisteminin nefes almanız üzerinde farklı etkileri vardır.
Parasempatik Sinir Sistemi
Diyafram ve interkostal (kaburgalar arası) kaslara, beyindeki karbondioksit ve oksijen düzeylerine bağlı olarak, solunum hızını ayarlamak için daha yavaş veya daha hızlı gevşeyip kasılmasını söyler. Bu sistem aynı zamanda bronşiyal tüplerin daralmasına ve akciğerdeki kan damarlarının genişlemesine neden olur.
Sempatik Sinir Sistemi
savaş ya da kaç (fight or flight) diye adlandırılan cevap aracılığıyla solunum hızını artırır. Bu sistem etkinleştirildiğinde, bronşiyal tüplerinizi genişleten ve pulmoner kan damarlarını daraltan norepinefrin adı verilen kimyasal bir salınır.
Nefes almanız, ne kadar aktif olduğunuza ve etrafınızdaki havanın durumuna bağlı olarak değişir. Örneğin, fiziksel aktivite yaparken daha sık nefes almanız gerekir. Aksine, hava tahriş edici veya toksinler içeriyorsa vücudunuzun ne kadar soluduğunu sınırlandırması gerekir. Bazen, nefes alıp verme şeklinizi (örneğin, nefesini tuttuğunuzda veya şarkı söylerken) kontrol edebilirsiniz.
Solunumunuzu değişen ihtiyaçlara göre ayarlamak için vücudunuzda, solunum sisteminizin karbondioksiti uzaklaştırırken vücuda yeterince oksijen sağlamasına yardımcı olan sensörler bulunur. Sensörler, solunumla ilgili beyin merkezlerine sinyaller iletir. Bu sensörler şunları içerir:
Havayollarında bulunan sensörler Akciğerleri tahriş edici unsurları tespit ederler. Sensörler hapşırmayı veya öksürmeyi tetikleyebilir. Astımı olan kişilerde, sensörler akciğerlerdeki hava yollarının çevresindeki kasların kasılmasına neden olabilir. Bu durum,solunum yollarını daha daraltır.
Beyinde ve iki kan damarı içindeki sensörler aorta ve karotid arter kandaki karbondioksit veya oksijen seviyelerini tespit eder ve gerektiği gibi solunum hızını değiştirirler.
Eklemlerinizdeki ve kaslarınızdaki sensörler kol ve bacaklarınızın hareketini algılar. Bu sensörler, fiziksel olarak aktif olduğunuzda solunum hızınızı arttırmada rol oynayabilir.
Bazı sağlık koşulları, merkezi uyku apnesine neden olarak, hava yollarına ve göğüs kaslarına giden beyin sinyallerini engelleyebilir. Santral uyku apnesinde beynin solunum merkezleri yükselen karbondioksit seviyelerine tam olarak yanıt vermez ve diyafram ve interkostal kasları uygun şekilde kontrol etmez.
Sonuç olarak, nefes kısa bir süre için durur. Santral uyku apnesi, felç ve diğer tıbbi durumlara yol açabilir.
Akciğer Sağlığı Nasıl Geliştirilir?
Akciğerlerinizi yaralanma veya hastalıklardan korumaya yardımcı olmak için aşağıdaki adımları atabilirsiniz:
Sigarayı Bırakın ya da Hiç Başlamayın
. Sigarayı bırakma konusunda ücretsiz yardım ve destek almak için ALO 171 i arayabilirsiniz.
İkinci El Tütün Dumanından Uzak Durun
. Evde veya arabada sigara içmemesi için arkadaş ve aile üyelerinden isteyin.
Sağlıklı bir kilo hedefleyin
. Sağlıksız beslenme düzenleri ve fiziksel aktivite eksikliği, aşırı kilo ve şişmanlığa yol açarak uyku apnesine neden olabilir. Araştırmalar, kilo vermenin obezite tanısı alan kişilerde uyku apnesini azaltabileceğini göstermiştir.
Fiziksel Olarak Aktif Olun
. Fiziksel olarak aktif olarak, kalbinizi ve ciğerlerinizi güçlendirebilirsiniz, böylece daha verimli çalışırlar. Fiziksel aktivite ayrıca, akciğer hasarı veya hastalık riskini de azaltabilir. Herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuza hangi fiziksel aktivite seviyesinin sizin için uygun olduğunu sorun.
Açık Hava Kirliliğine Maruz Kalmanın Sınırlandırılması
etkinliklere katılmadan önce hava kalitesini kontrol edin ve mümkün olduğunca yoğun trafikten kaçının.
İç Ortam Hava Kirliliğini Azaltın
Yaşadığınız ve çalıştığınız yerlerin alerjen, toz ve küf oluşumunu önlemek için düzenli olarak iyi havalandırıldığından ve temizlendiğinden emin olun. Ayrıca, güçlü temizlik ürünleri ve aerosollar gibi buharlar oluşturan ürünleri kullanımdan kaldırabilirsiniz. Isıtma ve pişirme için odun gibi katı yakıtları yakmaktan kaçının.
Mevsimsel Grip ve Zatürree ile İlgili Önlem Alın
. Her yıl grip aşısı olun. Ayrıca pnömoni aşısı hakkında doktorunuza veya sağlık uzmanınıza danışabilirsiniz.
Koruyucu Giysiler
. Toz, silika, alerjenler, kimyasal dumanlar veya diğer iç ve dış hava kirliliğine maruz kalan bir endüstride çalışıyorsanız, koruyucu ekipman kullanın.
Yaşlandıkça Ciğerleriniz Nasıl Değişiyor?
Yaşlandıkça, solunum yollarınızı açık tutmaya yardımcı olan akciğer dokusu elastikiyetini kaybedebilir; Vücudunuzun nefes almak için kullandığı kaslar küçülebilir veya zayıflayabilir ve omurganız daha fazla kıvrılarak akciğerlerinizin genişlemesi için daha az yer bırakır. Mukus ve parçacıkları solunum yollarınızdan temizlemek daha uzun sürebilir. Öksürmek daha zorlaşır. Bu gibi değişiklikler yaşlandıkça fiziksel aktivite sırasında nefes almayı zorlaştırabilir.
Solunum Sistemini Hangi Durumlar Etkiler?
Akciğerlerde veya hava yollarında veya her ikisinde de hasar, enfeksiyon veya iltihaplanma aşağıdaki durumlara yol açabilir.
Asbeste Bağlı Akciğer Hastalıkları
Astım
Atelektazi
Bronşit
KOAH
Aşırı Duyarlılık Pnömonisi
İdiyopatik Pulmoner Fibröz
Plevral Bozukluklar
Zatürre
Primer Siliyer Diskinezi
Sarkoidoz
Sigara dumanına, hava kirleticilere veya diğer maddelere maruz kalmak hava yollarına zarar verebilir, hava yolları hastalıklarına neden olabilir veya varolan bir hastalığı daha ciddi hale getirebilir.
Bu konuyla da ilgilenebilirsiniz: