Zinde Yaşam Platformunuz
Cölyak Hastalığı Belirtileri
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı ince bağırsağa zarar veren bir sindirim bozukluğudur. Hastalık, gluten içeren yiyecekler yendiğinde tetiklenir. Gluten, buğday, arpa ve çavdarda doğal olarak bulunan bir proteindir ve ekmek, makarna, kurabiye ve kek gibi gıdalarda yaygındır. Paketlenmiş birçok gıda, dudak balsamı ve rujlar, saç ve cilt ürünleri, diş macunları, vitamin ve besin takviyeleri ve nadiren ilaçlar gluten içerir.
Çölyak hastalığı çok ciddi olabilir. Hastalık uzun süreli sindirim sorunlarına neden olabilir ve vücudunuzun ihtiyaç duyduğu tüm besinleri almasını önleyebilir. Çölyak hastalığı bağırsak dışında vücudun diğer bölümlerini de etkileyebilir.
Çölyak hastalığı, gluten duyarlılığı veya buğday intoleransından farklıdır. Gluten duyarlılığınız varsa, karın ağrısı ve yorgunluk gibi çölyak hastalığına benzer semptomlarınız olabilir. Çölyak hastalığının aksine, gluten duyarlılığı ince bağırsağa zarar vermez.
Çölyak hastalığı buğday alerjisinden de farklıdır. Her iki durumda da, vücudunuzun bağışıklık sistemi buğdaya tepki gösterir. Bununla birlikte, buğday alerjilerinde kaşıntılı gözler veya solunum sıkıntısı gibi bazı semptomlar çölyak hastalığından farklıdır. Buğday alerjileri ayrıca ince bağırsağa uzun süreli zarar vermez.
Çölyak Hastalığı Belirtileri
Çölyak hastalığı olan çoğu insanda bir veya daha fazla semptom vardır. Bununla birlikte, hastalığı olan bazı kişilerin semptomları olmayabilir veya kendilerini hasta hissetmeyebilir. Bazen ameliyat, hamilelik, doğum, bakteriyel gastroenterit (mide bağırsak enfeksiyonu), viral bir enfeksiyon veya şiddetli zihinsel stres gibi sağlık sorunları çölyak hastalığı semptomlarını tetikleyebilir.
Çölyak hastalığınız varsa, sindirim problemleriniz veya diğer belirtileriniz olabilir. Sindirim belirtileri çocuklarda daha yaygındır ve şunları içerebilir:
· Şişkinlik veya karında dolgunluk veya şişme hissi
· Kronik ishal
· Kabızlık
· Gaz
· Mide bulantısı
· Soluk renkli, kötü kokulu veya yağlı dışkı
· Karın ağrısı
· Kusma
Çölyak hastalığı olan çocuklar için, normal büyüme ve gelişme için çok önemli olduklarından, besin maddelerini emememek şu durumlara neden olabilir:
· Diş minesinde kalıcı hasar
· Gecikmiş ergenlik
· Bebeklerde gelişememe
· Ruh hali değişiklikleri veya rahatsız/ sabırsız hissetme
· Yavaş büyüme ve kısa boy
· Kilo kaybı
Yetişkinlerin sindirim belirtileri gösterme olasılığı daha düşüktür ve bunun yerine aşağıdakilerden bir veya daha fazlasına sahip olabilirler:
· Anemi (kansızlık)
· Dilde kırmızı, pürüzsüz, parlak bir görünüm
· Kemik veya eklem ağrısı
· Depresyon veya kaygı
· Dermatit Herpetiformis
· Baş ağrıları
· Kısırlık veya tekrarlayan düşük
· Adet dönemlerini kaçırma
· Ağız yaraları veya ağız kuruluğu gibi ağız problemleri
· Nöbet geçirme
· Ellerde ve ayaklarda karıncalanma/ uyuşma
· Yorgunluk
· Zayıf ve kırılgan kemikler
Sindirim semptomları olan Çölyak hastalıklı yetişkinlerde ayrıca şu belirtiler görülebilir:
· Karın ağrısı ve şişkinlik
· Bağırsaklarda tıkanıklıklar
· Uzun süren yorgunluk
· Ülserler veya mide veya bağırsak astarında yaralar
Çölyak hastalığı ayrıca bağışıklık sisteminizin veya vücudunuzun doğal savunma sisteminin vücudunuzdaki sağlıklı hücrelere saldırdığı bir reaksiyona neden olabilir.
Bu reaksiyon, sindirim sisteminizin dışında aşağıdakiler gibi vücudunuzdaki diğer bölgelere de yayılabilir:
· kemikler
· eklemler
· sinir sistemi
· cilt
· dalak
Doktorunuzun çölyak hastalığınızı teşhis ettiğinde kaç yaşında olduğunuza bağlı olarak, kısa boy ve diş kusurları gibi bazı semptomlar düzelmez.
Dermatit Herpetiformis
Dermatit Herpetiformis, genellikle dirseklerde, dizlerde, kalçalarda, sırtta veya kafa derisinde görülen kaşıntılı ve kabarık bir deri döküntüsüdür. Döküntü, çölyak hastalığı olan kişilerin yaklaşık yüzde 10'unu etkiler. Döküntü her yaştan insanı etkileyebilir, ancak ilk kez 30 ila 40 yaşları arasında ortaya çıkması muhtemeldir. Döküntü olan erkeklerde de ağız veya nadiren genital yaralar olabilir. Çölyak hastalığı olan bazı kişilerde döküntüler olabilir ve başka semptomları olmayabilir.
Çölyak hastalığı belirtileri neden bu kadar çeşitlidir?
Çölyak hastalığı belirtileri kişiden kişiye değişir. Belirtileriniz aşağıdaki etkenlere bağlı olabilir:
· Bebekken ne kadar süre anne sütü aldığınız; Bazı çalışmalar ne kadar uzun süre emzirildiyseniz, çölyak hastalığı semptomlarının o kadar geç ortaya çıktığını göstermiştir.
· Ne kadar gluten yediğiniz
· Gluten yemeye başladığınızdaki yaşınız
· İnce bağırsaklarınızdaki hasar miktarı
· Yaşınız — belirtiler küçük çocuklar ve yetişkinler arasında değişebilir
Hiçbir semptomu olmayan çölyak hastalıklı kişiler, tedavi almazlarsa zamanla hastalıklarından dolayı komplikasyon geliştirebilirler.
Çölyak Hastalığı Teşhisi
Çölyak hastalığının teşhis edilmesi zor olabilir, çünkü semptomların bazıları irritable bağırsak sendromu (İBS) ve laktoz intoleransı gibi diğer hastalık semptomlarıyla benzerlik gösterir. Doktorunuz çölyak hastalığını tıbbi ve aile öyküsü, fizik muayene ve testlerle teşhis edebilir. Testler kan testlerini, genetik testleri ve biyopsiyi içerebilir.
Tıbbi Geçmiş ve Aile Öyküsü
Doktorunuz sizden ailenizin sağlığı hakkında bilgi isteyecektir - özellikle de ailenizdeki herhangi birinin çölyak hastalığı öyküsü varsa.
Fiziksel Muayene
Fiziksel muayene sırasında, çoğu zaman doktorunuz:
· Vücudunuzu döküntü veya vitamin, mineral ve sağlıklı olmanız gereken diğer besinleri almadığınızda ortaya çıkan bir durum olan yetersiz beslenme için kontrol eder
· Steteskop kullanarak karnınızdaki sesleri dinler
· Ağrı, dolgunluk veya şişliği kontrol etmek için karnınıza dokunur
Diş Muayenesi
Bazı insanlar için diş hekimi muayenesi, çölyak hastalığını keşfetmenin ilk adımı olabilir. Dişlerdeki beyaz, sarı veya kahverengi lekeler gibi diş minesı kusurları, çölyak hastalığı olan kişilerde, özellikle de çocuklarda oldukça yaygın bir sorundur. Bu kusurlar diş hekimlerinin ve diğer sağlık uzmanlarının çölyak hastalığını belirlemelerine yardımcı olabilir.
Çölyak Hastalığı Teşhisinde Hangi Testler Kullanılıyor?
Kan Testleri
Bir sağlık uzmanı sizden kan örneği alabilir ve çölyak hastalığında yaygın olan antikorları test etmek için örneği bir laboratuvara gönderebilir. Kan testi sonuçları negatifse ve doktorunuz hala çölyak hastalığından şüpheleniyorsa, daha fazla kan testi isteyebilir.
Genetik Testler
Biyopsi ve diğer kan testleri çölyak hastalığını açıkça doğrulamazsa, doktorunuz belirli gen değişikliklerini veya varyantlarını kontrol etmek için genetik kan testleri isteyebilir. Bu gen varyantları yoksa çölyak hastalığına yakalanma ihtimaliniz düşüktür. Sadece bu varyantlara sahip olmak çölyak hastalığını teşhis etmek için yeterli değildir, çünkü hastalığı olmayan kişilerde de yaygındır. Aslında, bu genlere sahip çoğu insan asla çölyak hastalığına yakalanmaz.
Bağırsak Biyopsisi
Kan testleri çölyak hastalığınız olduğunu gösteriyorsa, doktorunuz emin olmak için biyopsi yapacaktır. Biyopsi sırasında, doktorunuz üst sindirim sistemi endoskopisi adı verilen bir prosedür sırasında ince bağırsağınızdan küçük bir doku parçası alır.
Cilt Biyopsisi
Doktorunuz dermatit herpetiformis olduğunuzdan şüphelenirse cilt biyopsisi yapabilir. Bir cilt biyopsisi için, doktor mikroskopla incelemek üzere küçük cilt dokusu parçalarını çıkarır.
Doktorunuz daha sonra cilt dokusunu inceler ve dokuda çölyak hastalığında yaygın olan antikorları kontrol eder. Cilt dokusunda antikorlar varsa, çölyak hastalığını doğrulamak için kan testleri yapacaktır.
Cilt biyopsisi ve kan testleri çölyak hastalığını düşündürüyorsa, bağırsak biyopsisine ihtiyacınız olmayabilir.
Bu yazıları da okuyarak konu hakkında daha kapsamlı bir bilgiye sahip olun: